గాంధీ, జిన్నా, కాంగ్రెస్: ఈ ముగ్గురి మధ్య భారతదేశ విభజన ఎలా జరిగింది – Story Behind the Partition of India
Story Behind the Partition of India: భారతదేశ విభజన అనేది భారత చరిత్రలో ఒక అత్యంత క్లిష్టమైన, బాధాకరమైన ఘట్టం. దీనికి సంబంధించిన కారణాలపై చరిత్రకారులు, రాజకీయ విశ్లేషకుల మధ్య భిన్నమైన అభిప్రాయాలు ఉన్నాయి. ఈ విభజన కేవలం ఒకే ఒక కారణం వల్ల జరిగిందని చెప్పడం సరైనది కాదు. అనేక అంశాలు కలసి ఈ విషాదానికి దారితీశాయి.
విభజనకు దారితీసిన ముఖ్య కారణాలు:
1. బ్రిటిష్ పాలన మరియు ‘విభజించి పాలించు’ విధానం
బ్రిటిష్ పాలకులు భారతదేశంలో తమ అధికారాన్ని సుస్థిరం చేసుకోవడానికి “విభజించి పాలించు” (Divide and Rule) అనే విధానాన్ని అనుసరించారు. ఈ విధానం ముస్లింలు, హిందువుల మధ్య విభేదాలను పెంచి, వారి మధ్య ఐక్యత లేకుండా చేసింది.
- వేర్పాటు రాజకీయాలు: 1909లో బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం “మింటో-మార్లే సంస్కరణలు” ప్రవేశపెట్టి, ముస్లింలకు ప్రత్యేక నియోజకవర్గాలను కేటాయించింది. ఇది హిందూ-ముస్లింల మధ్య రాజకీయ విభజనకు బలమైన పునాది వేసింది. ఈ విధానం ద్వారా, ముస్లింలు తమ ప్రతినిధులను కేవలం ముస్లిం ఓటర్ల ద్వారా మాత్రమే ఎన్నుకునే వీలు కలిగింది.
- ముస్లిం లీగ్ స్థాపనకు ప్రోత్సాహం: ముస్లిం లీగ్‌ను బ్రిటిష్ వారు ప్రోత్సహించారు. ఈ సంస్థ ముస్లింల హక్కుల కోసం పోరాడుతుందని చెబుతూ, జాతీయ ఉద్యమం నుండి ముస్లింలను దూరంగా ఉంచే ప్రయత్నం చేశారు.
2. ముస్లిం లీగ్ మరియు జిన్నా పాత్ర
ముస్లిం లీగ్ పార్టీ, దాని నాయకుడు మహమ్మద్ అలీ జిన్నా, దేశ విభజనకు ప్రధాన కారణాలలో ఒకటిగా పరిగణించబడ్డారు.
- ద్విజాతి సిద్ధాంతం (Two-Nation Theory): జిన్నా ప్రతిపాదించిన ఈ సిద్ధాంతం ప్రకారం, హిందువులు, ముస్లింలు రెండు వేర్వేరు జాతులు. వారికి వేర్వేరు సంస్కృతులు, భాషలు, మరియు మతాలు ఉన్నందున, వారు ఒకే దేశంలో కలిసి జీవించలేరని జిన్నా వాదించారు. అందుకే ముస్లింలకు ప్రత్యేక దేశం కావాలని డిమాండ్ చేశారు.
- ప్రత్యక్ష చర్య దినం (Direct Action Day): 1946 ఆగస్టు 16న, ముస్లిం లీగ్ పాకిస్తాన్ సాధన కోసం “ప్రత్యక్ష చర్య దినం” నిర్వహించింది. ఈ చర్య కోల్‌కతాలో హిందూ-ముస్లింల మధ్య భయంకరమైన అల్లర్లకు దారితీసింది. వేలాదిమంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఈ హింసాకాండ, విభజన అనివార్యమని అందరినీ నమ్మేలా చేసింది.
3. కాంగ్రెస్ వైఫల్యాలు మరియు బలవంతపు నిర్ణయం
కొంతమంది చరిత్రకారులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకుల వైఫల్యాలను కూడా విభజనకు కారణాలుగా పేర్కొన్నారు.
- నిర్ణయాలలో ఆలస్యం: రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం ఇవ్వడానికి సిద్ధంగా ఉన్నప్పుడు, కాంగ్రెస్, ముస్లిం లీగ్ మధ్య ఏకాభిప్రాయం కుదరలేదు. కాంగ్రెస్ నాయకులు జిన్నా డిమాండ్లను వెంటనే ఒప్పుకోకపోవడం వల్ల చర్చలు నిలిచిపోయాయి.
- త్వరగా స్వాతంత్ర్యం కోసం ఆత్రుత: కాంగ్రెస్ నాయకులకు స్వాతంత్ర్యం త్వరగా కావాలని ఆత్రుత పెరిగింది. హింసను ఆపడానికి, మరియు అధికారం త్వరగా చేతికి రావడానికి, విభజన అనే కఠిన నిర్ణయాన్ని అంగీకరించక తప్పలేదు. మౌంట్ బాటెన్ ప్రణాళికను కాంగ్రెస్ అంగీకరించిన తర్వాతే, విభజన ప్రక్రియ వేగవంతమైంది.
విభిన్న దృక్పథాలు
- వామపక్ష చరిత్రకారుల అభిప్రాయం: వీరు భారతదేశ విభజనకు ప్రధానంగా బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యవాదాన్ని మరియు దాని “విభజించి పాలించు” విధానాన్ని నిందిస్తారు. బ్రిటిష్ వారు తమ ఆర్థిక ప్రయోజనాల కోసం దేశాన్ని రెండుగా విభజించారని వీరు వాదిస్తారు.
- హిందూ జాతీయవాదుల అభిప్రాయం: వీరు ప్రధానంగా జిన్నా, ముస్లిం లీగ్ మరియు కాంగ్రెస్ నాయకుల బలహీనతలను విభజనకు కారణాలుగా పేర్కొంటారు. కాంగ్రెస్ నాయకులు మరింత గట్టిగా వ్యవహరించి ఉంటే విభజనను నివారించవచ్చని వారి వాదన.
ఈ విభిన్న దృక్పథాలు భారత విభజన అనేది ఒకే ఒక కారణం వల్ల కాకుండా, అనేక రాజకీయ, మతపరమైన, సామాజిక శక్తుల కలయిక వల్ల జరిగిందని స్పష్టం చేస్తాయి. ప్రతి వర్గానికి వారి వాదనకు తగిన ఆధారాలు ఉన్నాయి. కానీ, చివరికి ఈ విభజన కారణంగా లక్షలాదిమంది ప్రజలు తమ ఇళ్లను కోల్పోయారు, మరియు పెద్ద ఎత్తున హింస జరిగింది.
భారతదేశ చరిత్ర, భారత విభజన, పార్టిషన్ ఆఫ్ ఇండియా, మౌంట్ బాటెన్ ప్లాన్, మహాత్మా గాంధీ, మహమ్మద్ అలీ జిన్నా, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, లాహోర్ తీర్మానం, ముస్లిం లీగ్, ద్విజాతి సిద్ధాంతం, క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం, స్వాతంత్ర్య సంగ్రామం, భారత స్వాతంత్ర్యం.