నేడో అద్భుతం – కార్తీక పూర్ణిమ – Science Behind Karthika Pournami
నవంబర్ 5, 2025 న, ఆకాశంలో ఒక అరుదైన, ఆకర్షణీయమైన ఖగోళ ఘటన ఆవిష్కృతం కానుంది: అదే సూపర్ బీవర్ మూన్. ఈ సంవత్సరం మనం చూడబోయే పౌర్ణమి చంద్రులలో కెల్లా ఇది అతి పెద్దదిగా మరియు ప్రకాశవంతంగా ఉంటుంది.
సూపర్‌మూన్ అంటే ఏమిటి?
- నిర్వచనం: చంద్రుడు తన దీర్ఘవృత్తాకార కక్ష్యలో భూమికి అత్యంత దగ్గరగా వచ్చినప్పుడు (దీనిని పెరిజీ అంటారు), ఆ సమయంలో పౌర్ణమి వస్తే దానిని సూపర్‌మూన్ అని పిలుస్తారు.
- ప్రత్యేకత: ఈ రోజు, చంద్రుడు భూమికి కేవలం 3,57,000 కిలోమీటర్ల దూరంలోకి వస్తాడు. సాధారణ పౌర్ణమి కంటే ఇది దాదాపు 50,000 కిలోమీటర్లు దగ్గర.
- పరిమాణం, కాంతి: ఫలితంగా, గత అక్టోబర్‌లోని ‘హంటర్స్ మూన్’తో పోలిస్తే ఈ సూపర్‌మూన్ 14 శాతం పెద్దగా మరియు 30 శాతం ఎక్కువ కాంతితో కనిపిస్తుంది. ఆకాశంలో మెరిసే ఒక బృహత్తర డిస్క్ లాగా దర్శనమిస్తుంది.
బీవర్ మూన్’ అని ఎందుకు అంటారు?
నాసా (NASA) ప్రకారం, ఉత్తర అమెరికాలో ఈ నవంబర్ పౌర్ణమిని “బీవర్ మూన్” అని పిలవడానికి ఒక చారిత్రక కారణం ఉంది. ఈ సమయంలో బీవర్లు చలికాలం కోసం తమ గూళ్లను (Dams) సిద్ధం చేసుకుంటాయి. ఆ ప్రాంతపు స్థానిక తెగలు, ఈ పౌర్ణమిని బీవర్ల కార్యకలాపాలతో ముడిపెట్టారు.
🇮🇳 భారతదేశంలో వీక్షించే సమయం
- గరిష్ట ప్రకాశం: భారతదేశంలో రాత్రి 6:49 గంటలకు చంద్రుడు అత్యధిక ప్రకాశంతో కనిపిస్తాడు.
- ఉత్తమ వీక్షణ: దక్షిణాది, తూర్పు భారత ప్రాంతాలలో ఈ దృశ్యం చాలా స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. ముఖ్యంగా ఢిల్లీ, బెంగళూరులో వర్షాలు లేకపోవడం వల్ల మెరిసే చంద్రుడిని స్పష్టంగా చూడవచ్చు.
సూపర్‌మూన్ సైంటిఫిక్ ప్రభావాలు
ఈ అద్భుతమైన ఖగోళ ఘటన భూమిపై కొన్ని వైజ్ఞానిక ప్రభావాలను చూపుతుంది. దీనిని ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలు **’స్పెక్ట్రల్ ఫెనామెనా’**గా వర్ణించారు.
1. బలీయమైన సముద్ర తరంగాలు (టైడ్స్)
చంద్రుడు భూమికి అతి దగ్గరగా ఉండటం వల్ల దాని గురుత్వాకర్షణ శక్తి (గ్రావిటేషనల్ పుల్) పెరుగుతుంది.
- ప్రభావం: సాధారణ పౌర్ణమి కంటే సముద్ర అలలు (ఓషన్ టైడ్స్) 20 శాతం బలంగా ఉంటాయి. అంటే, అలలు 1-2 అడుగులు ఎక్కువగా, ఎత్తుగా ఎగసిపడగలవు.
- భారతదేశ తీరాలు: బంగాళాఖాతం, గుజరాత్, తమిళనాడు తీరాల్లో ఈ ప్రభావం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
- హెచ్చరిక: ఈ కారణంగా నాసా తీరప్రాంతాలకు వెళ్లేవారికి జాగ్రత్తగా ఉండాలని హెచ్చరించింది. మత్స్యకారులు కూడా అప్రమత్తంగా ఉండాలి. ఈ అలల ప్రభావం 24-48 గంటలు కొనసాగుతుంది.
2. భూమి రోజు పొడవులో స్వల్ప పెరుగుదల
చంద్రుని గురుత్వాకర్షణ భూమి యొక్క అక్షం (యాక్సిస్) స్థిరత్వాన్ని కాపాడుతుంది.
- ప్రభావం: ఈ రోజు (నవంబర్ 5) ఇతర రోజుల కంటే స్వల్పంగా ఎక్కువగా ఉంటుంది. అంటే, రోజు పొడవు క్రమంగా పెరుగుతుంది.
3. వాతావరణంపై తక్కువ ప్రభావం
చంద్రుడు వాతావరణంలో చిన్నపాటి అలల అల్లకల్లోలం సృష్టిస్తాడు, కానీ మేఘాలు లేదా వర్షాలపై పెద్దగా ప్రభావం ఉండదు.
- వర్షపాతం: యూనివర్సిటీ ఆఫ్ వాషింగ్టన్ పరిశోధనల ప్రకారం, సూపర్‌మూన్ సమయంలో వాతావరణ పీడనం (ఆట్మాస్ఫెరిక్ ప్రెషర్) మారడం వల్ల వర్షాలు 1 శాతం వరకు తగ్గుతాయి. ఈ రాత్రి ముంబై, చెన్నైలో తక్కువ వర్షాలు నమోదయ్యే అవకాశం ఉంది.
- స్పష్టత: వాతావరణంలో అల్లకల్లోలం గానీ, మేఘాలు పెరగడం గానీ జరగదు. సూర్యకాంతి మరియు విండ్ ప్యాటర్న్‌ల ప్రభావం ముందు చంద్ర ప్రభావం చాలా స్వల్పంగా ఉంటుంది.
హిందూ సంస్కృతిలో నవంబర్ 5 పౌర్ణమి (కార్తీక పూర్ణిమ)
నవంబర్ 5న వచ్చే పౌర్ణమిని హిందూ ధర్మంలో ‘కార్తీక పూర్ణిమ’ లేదా ‘త్రిపుర పూర్ణిమ’ అని పిలుస్తారు. ఇది కార్తీక మాసంలో వచ్చే చివరి, అత్యంత పవిత్రమైన రోజు.
1. ఆధ్యాత్మిక ప్రాముఖ్యత: హరి-హరులకు ప్రీతిపాత్రం
కార్తీక పూర్ణిమ రోజున శివ (హరుడు), విష్ణువు (హరి) ఇద్దరినీ కలిపి పూజించడం ఆనవాయితీ.
- త్రిపురారి పూర్ణిమ: ఈ రోజునే శివుడు త్రిపురాసురుడు అనే రాక్షసుడిని సంహరించి లోకాలను రక్షించాడని పురాణాలు చెబుతున్నాయి. ఈ విజయానికి సంతోషించిన దేవతలు దీపాలు వెలిగించి వేడుక చేసుకుంటారని నమ్ముతారు. అందుకే దీనికి త్రిపురారి పూర్ణిమ అని పేరు.
- దేవ్ దీపావళి: ఈ రోజున దేవతలు భూమిపైకి వచ్చి గంగా తీరంలో దీపావళి జరుపుకుంటారని విశ్వసిస్తారు.
2. ఆచారాలు & అనుసరించాల్సిన పద్ధతులు
సూపర్‌మూన్‌ను వీక్షించడంతో పాటు, భక్తులు ఈ పవిత్రమైన రోజున ఈ కింది ముఖ్యమైన పనులు చేస్తారు:
- గంగా/నదీ స్నానం: ఈ రోజు పవిత్ర నదులలో (ముఖ్యంగా గంగానదిలో) స్నానం చేయడం ద్వారా సకల పాపాలు తొలగి, శుభాలు కలుగుతాయని గట్టి నమ్మకం.
- దీపారాధన (దీపం దానం):
- ఉసిరి దీపం: ఉసిరికాయపై దీపం వెలిగించడం చాలా పవిత్రంగా భావిస్తారు.
- 365 వత్తుల దీపం: ఏడాది పొడవునా నిత్య దీపారాధన చేయలేని లోపాన్ని తొలగించుకోవడానికి, ఈ రోజు 365 వత్తులతో దీపం వెలిగిస్తారు. ఇది ముక్కోటి దేవతలను పూజించినంత పుణ్యాన్ని, అష్టైశ్వర్యాలను ప్రసాదిస్తుందని విశ్వసిస్తారు.
- శివాలయంలో లేదా తులసికోట దగ్గర దీపాలు వెలిగించడం విశేషం.
- దానధర్మాలు: దానం, పుణ్యకార్యాలు చేయడం ద్వారా ఆ ఫలితం అనేక రెట్లు పెరుగుతుందని నమ్ముతారు. పేదలకు, నిస్సహాయులకు ఆహారం లేదా ఇతర వస్తువులను దానం చేయడం శుభప్రదం.
- వ్రతాలు: చాలా మంది భక్తులు పగలంతా ఉపవాసం ఉండి, రాత్రి చంద్రుడికి చలిమిడి లేదా ఇతర నివేదనలు సమర్పించి, ఆ తర్వాత చంద్ర దర్శనం (చంద్రుడిని చూసిన తర్వాత) వ్రతాన్ని విరమిస్తారు.